بیماریهایی گیاهی مشکلات زیستی هستند که گیاهان به آن دچار شده و عوامل بیماریزا یا آفتهای گیاهی مانند قارچ، باکتری و عوامل دیگری پدیدآورده آنها است. بیماریهای گیاهی بر زندگی مردم به طور مستقیم با از بین بردن منابع غذاییشان یا غیر مستقیم با از بین بردن منابع غذایی دامداران اثر میگذارد. دانش گیاهپزشکی به بررسی بیماریها و آسیبهای گیاهی میپردازد.
- تاریخچه:
گسترش هر ساله بیماری زنگ گندم در ذهن مردم باورهایی را ساخت بهطوریکه مردم پنداشتند که همهگیری زنگ گندم را ربالنوعی به نام Robigus پدید میآورد و دلیل آن خشم خدایان به دلیل گناهان مردم است. از این رو هر ساله در فصل بهار مردم برای خشنودی خدای زنگ گندم جشنی به نام Robigolia بر پا کرده و در آن گوسفند، سگ یا روباه قربانی میکرند. همهگیری زنگ گندم در سال ۱۹۴۸ در استرالیا ۲۷۰.۰۰۰ تن گندم که میبایست غذای ۳ میلیون انسان باشد را از بین برد.
- نظریه خودبه خودی:
برخی مانند ارسطو میپنداشتند که بیماریهای گیاهی خودبهخودی درست میشوند و دلیل ویژهای برای پدید آمدنشان نیست. اما تئوفراستوس فیلسوف یونانی بر این باور بود که دلیل اصلی بیماریهای گیاهی به دلیل تغییرات آبوهوایی است و اگر چه خداوند آبوهوا را کنترل میکند، ولی بیماریها گیاهی با هوا به گیاهان منتقل میشوند. وی مشاهده کرد که در جاهای بلندتر مانند تپهها بیماریهای گیاهیِ کمتری به نسبت جاهای پستتر مانند گودیها رخ میدهد. پیش از وی کسی به این پی نبرده بود که اگر دلیل اصلی بیماریهای گیاهی خشم خدایگان است آیا ساکنین جاهای پستتر واقعاً بیشتر از ساکنین جاهای بلندتر مرتکب گناه میشوند؟!
پس از تئوفراستوس دانش بیماریهای گیاهی در حدود ۲۰۰۰ سال پیشرفت ویژهای نداشت. در قرن هفدهم رابرت هوک دانشمند انگلیسی با ساخت میکروسکوپ توانست سلولهای گیاهی را مشاهده کند. همچنین اولین نقاشی از یک بیماری قارچی که به نظر قارچ Phragmidium mucronatum میباشد نیز در سال ۱۶۶۵ به دست وی دیده و کشیده شده است. پیِر آنتونیو میشلی نخستین دانشمندی بود که به پدیده خودبهخودی شک کرد. وی در سال ۱۷۲۹ توانست هاگ قارچها را مورد مطالعه قرار دهد.