بیولوژیک
حشره کش
جونده کش
علف کش
قارچ کش
کنه کش
نماتد کش
سمپاش
گندم (Triticum aestivum L) مهمترین غله زراعی برای اکثر جمعیت جهان است. غذای اصلی حدود دو میلیارد از مردم (۳۶درصد از جمعیت جهان) محسوب می شود و تقاضا برای این محصول به خصوص در کشورهای در حال صنعتی شدن رو به افزایش است. این گیاه عملکرد پتانسیل بینظیری دارد. با این حال، تولید گندم به دلیل قرارگرفتن در معرض تعداد زیادی تنشهای زنده و غیر زنده، محدود می گردد. در بین تنشهای زنده، حشرات کاهش قابل توجهی در عملکرد ایجاد می نمایند.
آفات گندم: از جمله آفات بسیار زیان رسان گندم، سن گندم، کرم برگخوار، سوسک برگخوار غلات، شته گندم، ملخ، کرم سفید ریشه و کرم ساقه خوار می باشند.
سن گندم:
از رایج‌ترین آفات گندم که در اکثر مراحل رشد گندم توانایی حمله به این گیاه را دارد، سن گندم است. این گونه از آفت مقدار محصول گندم را به شکل قابل توجهی کاهش میدهد. علاوه بر کاهش چشمگیر حجم محصول، این آفت بر روی کیفیت گندم نیز تاثیر مخربی دارد.
این آفات در اکثر مناطق کشور ایران دیده می‌شود. در واقع تنها نقاط ایران که از شر این آفت موذی در امان مانده‌اند، مناطق شمالی و جنوبی کشور هستند. مهار سن گندم در مراحل اولیه هجوم این آفت به گیاه کار آسانی است. سمی که برای از بین بردن و مهار سن گندم استفاده می‌شود تری کلروفین است. استفاده از این سم در مناطقی که احتمال بادبردگی (جابه‌جایی خاک از محل خود) داشته باشند، مناسب نیست. علت این موضوع کم کردن اثربخشی این سم توسط باد است.
- آفت مناطق گرم و خشک است (بهار خشک و کم باران)
- بیشترین سازگاری را در ۵۰-۲۵ درجه عرض جغرافیایی دارد
- قدرت مهاجرت و دیاپوز اجباری موجب سازگاری آن شده
- منابع غذایی، اماکن مناسب دیاپوز و شرایط اقلیمی انتشار آن راممکن کرده است
- دما نقش اساسی
- میزان بارندگی
- وسعت کشتزارهای گندم و جو
خسارت سن گندم
کمی( در دیم مهمتر است)
تغذیه از برگ: خشکی برگ در باالی محل نیش و کاهش سطح فتوسنتز
تغذیه از ساقه: خوشه‌ها سفید و پوک می‌شوند.
تحریک بوته و تولید ساقه و جوانه ثانویه که خوشه نداده یا خوشه ضعیف و غیرقابل برداشت می‌شود و موجب کاهش شدید راندمان می‌شود.
گاهی غلبه علفهای هرز و توسعه آنها و کاهش راندمان
تغذیه از خوشه: پوکی دانه‌ها یا خشکی خوشه
خسارت کمی سن مادر با تراکم ۵/۳-۷/۱ عدد در مترمربع= ۲۰۲-۱۳۰ کیلو در هکتار
کیفی: کاهش کیفیت آرد و از دست رفتن قابلیت نانوایی
حداکثر درصد سن زدگی قابل قبول دانه‌ها = ۳%
عوامل موثر بر طغیان و پراکنش جمعیت سن :
شرایط آب و هوایی
– منابع غذایی
– اماکن مناسب زمستانگذرانی
– مهاجر شدن آفت در اثر دخالت در پناهگاهها
– فشار بر عوامل مفید و دشمنان طبیعی بویژه زنبورها
– کشت ممتد گندم و جو و حذف تناوب
– کاربرد کودهای ازته و فسفره
– کاربرد با تاخیر علف کشها
– کشت ارقام دیررس
مهمترین عامل محدود کننده سن:
- آب و هوا (باران‌های شدید در فصل ریزش سن)
- مرگ و میر تخم و پوره‌ها و افزایش پارازیتیسم تخم
- زودرسی گندم و تاخیر در تخم‌ریزی سن
- عدم تقارن رشد حشره با گیاه و تغذیه ناکافی که باعث مرگ و میر در پناهگاهها و کاهش تخم‌ریزی می‌شود.
مدیریت سن گندم:
بهترین روش کنترل آفت باید بر مبنای اقتصادی بودن، دوام و سالمت محیط زیست باشد.
اکنون مهمترین شیوه اقدامی شیمیایی است ولی باید از کاربرد مداوم آفتکش‌ها در بلند مدت
خودداری کرد.
کنترل :
۱ –زراعی
- برداشت زود هنگام
- زود کاشتن
- واریته‌های مقاوم
- وجین علفهای هرز در تمام فصل
- تناوب با محصوالت غیر غالت
۲ -بیولوژیک
مهمترین زنبورهای پارازیتوئید تخم سن
مگسهای پارازیتوئید
سوسکهای شکاری کارابید
عنکبوتها
پرندگان
قارچهای پاتوژن
باکتری B
۳ -کنترل شیمیایی سن گندم
اشکالات:کاربرد در زمان نامناسب که تراکم آفت خیلی پایین است.
در شرایط آب و هوایی نامناسب که منجر به تکرار سمپاشی می‌شود.
استفاده از تولیدات بدون مارک، ارزان که از کشورهای پاکستان و چین و …وارد می‌شوند، سموم تاریخ گذشته، بسیار سمی، بادوام و …
اقدامات : بهترین زمان اقدام – بالغ: با حداقل ۴ عدد در مترمربع و قبل از جفتگیری
پوره: در جوانترین مراحل )سن۲ و سن۳ ،)۸-۷ عدد در
مترمربع
اثرات جانبی: از بین رفتن دشمنان طبیعی
اثرات باقیمانده روی گندم و علوفه
افزایش مقاومت آفات به سموم
کاهش تحمل گیاهان به خسارت سن و سایر آفات در اثر کاربرد زیاد سموم
کاربرد سموم بایستی بعنوان آخرین راه حل باشد
سن مائورا، سن مغربی (Eurygaster maura L)
سن مغربی یا سن مائورا تقریبآ از سرتاسر نواحی ساحلی شمال ایران به جز منطقه مغان گزارش شده است اما تراکم آن در مناطق گرگان و گنبد بیشتر از دیگر مناطق است. احتمالآ رطوبت و بارندگی یکی از مهم ترین عوامل تعیین کننده انتشار این آفت است.
این سن یک نسل در سال دارد و زمستان گذرانی آن به صورت حشرات کامل دارای دیاپوز در پای درختان بلوط و درختچه های زرشک واقع در ارتفاعات مشرف به دشت گرگان و مینودشت است.
هر چند که مناطق انتشار این آفت رو به فزونی است و تراکم جمعیت آن در سال های اخیر افزایش یافته است، اما هیچ گاه کنترل شیمیایی این سن ضرورتی نیافته است. کارایی بسیار زیاد زنبورهای پارازیتوئید تخم یکی از مهم ترین دلایل کنترل طبیعی این سن در گرگان و گنبد است. میزان پارازیتیسم تخم‌ها توسط این زنبورها تا ۹۰ درصد هم می رسد. این زنبورها علاوه بر کنترل جمعیت قابل توجهی از آفت، باعث عدم تطابق بین مراحل زیستی این سن و مراحل فنولوژی گیاه می شوند به طوری که به هنگام برداشت محصول، حدود ۵۰ درصد جمعیت به صورت پوره دیده می شود.
مدیریت تلفیقی سن مائورا
بسیاری از زنبورهای پارازیتوئید تخم سن گندم، تخم های سن E.maura را نیز پارازیته می کنند. در بین گونه های جمـع آوری و شناسـایی شده در مناطـق گرگان و گنبـد T. grandis وT. basalis از اهمیت بیشتری برخوردار هــستند . از مگس های پارازیتـوئیـد سن گندم چندین گونه شنـاسایی شده است که در بین آنـها E. lateralis و E. oblonga اهمیت بیشتری دارند.
کنترل طبیعی: این سن توسط دشمنان طبیعی آن به خوبی صورت می گیرد و خسارت اندک جمعیت های آن در مناطق آلوده قابل تحمل است و کنترل شیمیایی آن ضروری نیست. در صورت انجام سمپاشی های بی رویه علیه سن مائورا و انهدام دشمنان طبیعی آن ، این سن به آفت خطرناکی شبیه سن گندم تبدیل خواهد شد.
سن مائورا، سن مغربی (Eurygaster maura L)
Eurygaster testudinaria Geoff
HeteropteraScutelleridae))
این گونه نخستین بار توسط Brown and Eralp (1962)از منطقه تبریز و بر اساس جمع آوری یک نمونه ماده گزارش گردیده است و محقق آن را از منطقه چمستان نور در مازندران همراه با E.maura مشاهده کرده است. این گونه اهمیت اقتصادی ندارد.
Dolycoris baccarum L.
(Pentatomidae, Heteroptera)
این سن در اکثر نقاط کشور فعالیت دارد و علاوه بر گندم و جو، بسیاری از گیاهان زراعی و درختان میوه به عنوان میزبان آن معرفی شده اند. طبق بررسی های رجبی(۱۳۷۹) این گونه از نظر اکولوژیکی دارای دو شیوه زندگی متفاوت است: جمعیتی که در زیستگاه های طبیعی ساکن است و جمعیتی که به علل اکــولوژیک خــصوصآ به هــنگام کــافی نــبودن غذا در زیــســتــگاه های طــبیــعی، جابجـا می شــود و خــســارت هایی به مزارع مختلف و باغ های میوه وارد می کند. این سن تا دو نسل در سال دارد و زمستان گذرانی آن به صورت حشره کامل است.
اکثر زنبور های پارازیتوئید تخم سن گندم و مگس های پارازیتوئید سن گندم به عنوان عوامل کاهش دهنده جمعیت این گونه نیز معرفی شده اند.
Dolycoris penicillatus (Horvath)
(Pentatomidae, Heteroptera)
این گونه کم و بیش از نقاط مختلف کشور جمع آوری شده است. بر خلاف گونه D.baccarum در زیستگاه های طبیعی واقع در ارتفاعات وروی گیاهان مرتعی وگندمیان دیگر فعالیت دارد و هیچ گاه در مزارع و باغ های میوه خسارت زا نبوده است. این سن یک نسل در سال دارد و زمستان گذرانی آن به صورت حشره کامل است.
Carpocoris fuscispinus (Horvath)
(Pentatomidae, Heteroptera)
این سن نیز در اکثر نقاط کشور که سن گندم فعالیت دارد، وجود داشته و از گیاهان مختلف خصوصآ گندم وجو تغذیه می کند، اما خسارت آن اقتصادی نیست. این سن یک تا دو نسل در سال داشته و به صورت حشره کامل زمستان گذرانی می کند. بسیاری از دشمنان طبیعی سن گندم از روی این گونه نیز جمع آوری شده اند.
سن آئلیا (Aelia furcula Fieb)
در بین گونه های جنس Aelia ، اهمیت اقتصادی Aelia furcula بیشتر است. این گونه در اکثر نقاطی که سن گندم فعالیت دارد یافت می شود، اما تراکم آن در استان های غرب کشور(کرمانشاه، کردستان و همدان) و استان مرکزی بیشتر است. این سن بر روی گندم ، جو، یولاف و چاودار خسارت زا است و در زیستگاه های طبیعی خود در ارتفاعات از گیاهان خانواده های مختلف نیز تغذیه می کند. زمستان گذرانی این سن به صورت حشره کامل است و در بهار به گندم زار های دیم و آبی مجاور پناهگاه های زمستانه ریزش می کند و تمایلی به مهاجرت های دور دست ندارد. سن آئلیا مراحل تکاملی خود را به مدت ۵-۸ روز دیرتر از سن گندم آغاز می کند و به پایان می رساند و بر خلاف سن گندم دیاپوز اجباری نداشته و ۲۰ درصد از جمعیت حشرات کامل نسل اول آن، نسل دومی را آغاز می کنند که به دلیل در دسترس نبودن غذا و مناسب نبودن شرایط جوی، پوره های آن در نسل دوم با تلفات شدیدی مواجه می شوند. در برخی از زیستگاه های طبیعی، این سن نسل دوم خود را کامل می کند.
سن آئلیا (Aelia furcula Fieb)
Aelia melanota Fieb.
(Pentatomidae, Heteroptera)
این گونه در اکثر نقاط کشور وجود دارد، اما به نظر می رسد که بر خلاف A.furcula در مناطق گرم تر و در مزارع آبی بیشتر یافت شود، خسارت این گونه اقتصادی نیست. این سن به صورت حشره کامل زمستان گذرانی می کند و دارای یک نسل در سال است. حشرات کامل نسل اول در صورت مناسب بودن شرایط ممکن است جفت گیری کنند و پوره های سن اول و دوم آنها نیز به وجود آید.
Aelia virgata Klug
(Pentatomidae, Heteroptera)
تقریبآ در سرتاسر کشور وجود دارد اما جمعیت آن به مراتب کمتر از دو گونه فوق است.
Aelia acuminata L.
(Pentatomidae, Heteroptera)
این سن از مناطقی که A.furcula وجود دارد، جمع آوری شده است، اما تراکم آن بسیار اندک بوده و خسارت آن اقتصادی نیست.
Aelia rostrata Boh.
(Pentatomidae, Heteroptera)
از بعضی مناطق کشور جمع آوری شده است و اهمیت اقتصادی ندارد.
مدیریت تلفیقی سن های آئلیا
کاهش جمعیت دشمنان طبیعی سن های آئلیا و تخریب مراتع و زیستگاه های طبیعی آنها را از عوامل کلیدی افزایش جمعیت سن های آئلیا می داند.
بسیاری از زنبور های پارازیتوئید تخم سن گندم خصوصآ Trissolcus grandis تخم های این سن‌ها را پارازیته می کنند. علاوه بر این مگس های پارازیتوئید سن گندم نیز روی این سن‌ها فعالیت می کنند که در بین آنها Elomyia lateralis از اهمیت بیشتری برخوردار است.
خسارت سن های آئلیا اقتصادی نبوده و کنترل شیمیایی آنها ضروری نیست و سمپاشی هایی که برای کنترل سن گندم صورت می گیرد روی آنها نیز موثر است.
شته های زیان آور گندم:
شته های زیان آور غلات از آفات درجه دوم مزارع غلات به شمار می آیند. در بعضی سال‌ها جمعیت و خسارت برخی از گونه‌ها (خصوصآ شته روسی گندم) افزایش یافته و خسارت قابل توجهی به مزارع گندم و جو وارد می کنند. طبق گزارش سازمان حفظ نباتات سطح مبارزه شیمیایی با شته های غلات در سال ۱۳۷۹ حدود ۱۷۰۰۰ هکتار بوده است که عمدتآ برای کنترل شته روسی گندم صورت گرفته است.
شته های زیان آور غلات را از نظر محل فعالیت بر روی گیاه به دو گروه تقسیم می شوند: الف) شته هایی که روی ریشه گندم و جو فعالیت می کنند و اهمیت اقتصادی ندارند. ب) شته هایی که روی اندام های هوایی گیاه فعالیت می کنند و اهمیت اقتصادی آنها بیشتر از گروه اول است. این شته‌ها علاوه بر خسارت مستقیمی که دارند، ناقل برخی از بیماریهای ویروسی گندم و جو نیز به شمار می آیند. از گروه اول ۲ گونه کم اهمیت و از گروه دوم ۶ گونه که دارای اهمیت بیشتری هستند، به شرح زیر معرفی می شوند.
شته برگ ال Anoecia corni (Fabricius)
(Anoecidae, Homoptera)
شته برگ ال Anoecia corni (Fabricius)
این شته بیشتر در شمال ایران، اطراف کرج و قزوین جمع آوری شده است و فاقد اهمیت اقتصادی است. میزبان اصلی آن درخت ال (Cornus ) اسـت وروی برگ آن ایجاد گـال کرده و سپس به طرف ریشه گـندمـیان مهاجرت می کند.این شـته در منـاطـقی که این درخت وجود نداشتــه باشـد به صورت پارتـنـوژنـز دائم روی ریشه گنـدمـیان زندگی و تولیـد مثـل میکنند.
شته گالی نارون Tetraneura ulmi (L.)
(Pemphigidae, Homoptera)
شته گالی نارون از بیشتر نقاط کشور به ویژه مناطق شمالی جمع آوری شده است و اهمیت اقتصادی ندارد. این شته روی میزبان اصلی آن که نارون است ایجاد گال می کند و سپس روی ریشه گندمیان از جمله گندم و جو می رود.
شته گالی نارون Tetraneura ulmi (L.)
شته روسی گندم Diuraphis noxia (Mordvilko)
(Aphididae, Homoptera)
این شته از سراسر ایران به غیر از حاشیه شمالی کشور و منطقه مغان جمع آوری شده است. در سال های اخیر خسارت اقتصادی آن از استان های فارس، همدان، اصفهان، کرمان، مرکزی، خراسان، تهران، یزد، سیستان و بلوچـسـتان، کرمانـشـاه و لرسـتـان گزارش شده است. در سال ۷۳-۱۳۷۲ به طور غیر منـتـظره ای جمعیت آن به همراه Rhopalosiphum padiدر استان فارس افزایش یافته و خسارت زیادی به وجود آورده است.
برگ های آلوده به این شته در امتداد طولی خود تاخورده و قرمز تا ارغوانی رنگ می شوند. میزبان های آلوده به این شته در برابر سرما حساس می شوند.
این شته زمستان را روی علف های هرز میزبان در حاشیه مزارع به سر برده و در پائیز با سبز شدن محصول روی گندم و جو می روند. شته روسی در مقایسه با دیگر شته های غلات به سرما مقاوم تر است و چنانچه درجه حرارت تا حد ۵ درجه سانتیگراد هم کاهش یابد قادر به تولید مثل هست، درصورتی که این وضعیت در سایر شته های غلات به چشم نمی خورد. این شته در سال هایی که در پائیز و زمستان درجه حرارت مساعد( بالاتر از صفر) و بارندگی کم باشد تولید مثل آن افزایش یافته و طغیان می کند. دولتی و همکاران (۱۳۷۴) نیز یافته اند که با کاهش رطوبت نسبی وبالا رفتن درجه حرارت، تراکم این شته افزایش می یابد.
شته روسی گندم Diuraphis noxia (Mordvilko)
شته سبز یولاف Sitobion avenae (Fabricius)
(Aphididae, Homoptera)
این شته نیز در اکثر مناطق کشور از روی گندمیان جمع آوری شده است و گندم، جو و یولاف از میزبان های مهم آن به شمار می آیند. در مناطق شمالی کشور و مغان جمعیت آن همیشه چشمگیر است. این شته معمولآ با دیگر گونه های مهم شته های غلات به غیر از شته روسی گندم همراه است و اهمیت اقتصادی زیادی دارد. برخلاف شته روسی گندم بارندگی و رطوبت برای تکثیر و افزایش جمعیت آن مناسب است.
شته سبز یولاف Sitobion avenae (Fabricius)
Rhopalosiphum maidis (Fitch)
(Aphididae, Homoptera)
این شته نیزدر اکثر مناطق کشور وجوددارد. میزبان آن گندمیان مختلف است و بیشترروی جو فعالیت دارد.
جمعیت های خسارت زایی از آن به همراه شته روسی گندم و یا دیگر شته های غلات مشاهده شده است.
شته (Rhopalosiphum maidis)
Rhopalosiphum padi L.
(Aphididae, Homoptera)
این شته در اکثر مناطق ایران روی گندمیان مختلف جمع آوری شده است و به همراه شته روسی گندم و یا مخلوط با دیگر شته های غلات جمعیت های خسارت زای آن مشاهده شده است.
شته سبزگندم، شته سمی گندم Schizaphis graminum (Rondani)
(Aphididae, Homoptera)
این شته از روی غلات ودیگر گندمیان در اکثر نقاط کشور جمع آوری گردیده است( رضوانی، ۱۳۸۰). طبق بررسی های بندانی(۱۳۷۲) این شته پرجمعیت ترین گونه در منطقه سیستان بوده است. در سال های اخیر این شته در مقایسه با دیگر شته های غلات از اهمیت کمتری برخوردار بوده است.
شته سبزگندم، شته سمی گندم Schizaphis graminum (Rondani)
Sipha maydis Passerini
(Aphididae, Homoptera)
این شته روی گندم و برخی دیگر از گندمیان از استان فارس، استان مرکزی و اطراف کرج جمع آوری گردیده است (رضوانی، ۱۳۷۳). در مقایسه با دیگر شته های غلات اهمیت چندانی ندارد.
Sipha maydis Passerini
مدیریت تلفیقی شته های زیان آور غلات:
در بین شکارگرهای شته های غلات گونه های مختلفی از جنس های Coccinella، Scymnus ، Hippodomia ، Adalia از خانواده Coccinellidae جمع آوری و شناسایی شده اند که در کاهش جمعیت شته های غلات نقش موثری دارند.
در بین بالتوری های خانواده Chrysopidae گونه هایی از جنس Chrysoperla خصوصآ Chrysoperla carnea در کنترل طبیعی شته های غلات اهمیت دارند. لارو گونه های مختلفی از مگس های Syrphidae از شکارگرهای خوب شته های غلات به شمار می آیند. گونه هایی از عنکبوت های شکارگر این شته‌ها نیز شناسایی شده اند.
در بین زنبورهای پارازیتوئید شته های غلات گونه هایی از جنس Aphelinus از خانواده
Aphelinidaeو گونه هایی از جنس های Aphidius ، Diaertiella، Ephedrus ، Lysiphlebus و Praon جمع آوری و شناسایی شده اند.
ــ استفاده از ارقام مقاوم یکی از بهترین روش های کنترل شته های غلات خصوصاً شته روسی گندم است. در رابطه با شناسایی منابع مقاومت و تعیین مکانیسم های مقاومت ارقام گندم در برابر شته هایی غلات.
ــ ارزیابی دقیق میزان خسارت و تعیین سطح زیان اقتصادی شته های غلات خصوصاً شته روسی گندم یکی از نیاز های اساسی برای مدیریت کنترل آنها است و لازم است بررسی های دقیقی در این خصوص صورت بگیرد.
ــ آلودگی مزارع غلات به شته روسی گندم از حاشیه مزارع شروع می شود و شبکه های مراقبت می بایست با بازدید های منظم این مزارع را تعیین کنند. در صورت مشاهده آلودگی شدید، می توان حاشیه این مزارع را به صورت نواری سمپاشی کرد.
اکسی دیمتون متیل EC 25%
دیمتوات EC 40%
پریمیکارب WP 50% یک کیلو در هکتار)
و تیومتون EC 25% از سمومی هستند که در صورت تراکم شدید شته روسی گندم، توصیه می شوند.
شپشک:
شپشک ریشه گندم Porphyrophora tritici (Bod.)
(Margarodidae, Homoptera)
شپشک ریشه گندم Porphyrophora tritici (Bod.)
علاوه بر این منطقه تا کنون از استان های آذربایجان غربی و شرقی، کردستان و کرمانشاه جمع آوری شده است. علاوه بر گندم و جو، برخی از علف های هرز گندمیان نیز به عنوان میزبان این شپشک معرفی شده اند.
شپشک ریشه گندم روی ریشه و طوقه بوته های گندم مستقر شده و از شیره گیاهی تغذیه می کند و فعالیت آن ضعیف شدن و کوتاه ماندن بوته‌ها را به همراه دارد.
حشره ماده این شپشک در اواسط تا اواخر خرداد در خاک تخم ریزی می کند. دوره جنینی تخم‌ها طولانی است (حدود ۴ ماه). در اوایل مهر ماه به تدریج تفریخ می شوند و پوره های سن۱ روی ریشه گندمیان می روند. زمستان گذرانی شپشک ریشه گندم به صورت پوره سن ۱ در روی بوته‌ها ویا در خاک است و یک نسل در سال دارد.
یکی از دلایل افزایش جمعیت این آفت را در کردستان، ریزش دانه های گندم به هنگام برداشت و فراهم شدن امکان تغذیه آفت روی تک بوته های گندم در اراضی آیش بوده است. در این شرایط پوره هایی که در اوایل مهر ماه از تخم خارج می شوند روی ریشه گندم های جوانه زده می روند و قادرند با تغذیه از آنها از سالی به سال دیگر منتقل شوند.در این ارتباط واحدی(۱۳۷۴) نتایج مشابهی بدست آورده است.
مدیریت تلفیقی شپشک ریشه گندم
جلوگیری از ریزش محصول به هنگام برداشت، شخم پس از برداشت محصول و رعایت تناوب زراعی از بهترین روش های کنترل این آفت است.
بال ریشک داران زیان آور گندم
چندین گونه تریپس از مزارع گندم و جو کشور گزارش شده اند.
نام علمی برخی از این گونه‌ها به شرح زیر است:
Haplothrips tritici (Kurdjumov) (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Haplothrips aculeatus (Fabricius) (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Haplothrips reuteri Karny (Phlaeothripidae, Thysanoptera
Haplothrips flavitibia Williams (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Haplothrips niger Osborn (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Haplothrips subtilissimus Haliday (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Haplothrips tolerabilis Prisner (Phlaeothripidae, Thysanoptera)
Frankliniella intonsa (Trybom) (Thripidae, Thysanoptera)
در بین گونه های فوق H. tritici و H. aculeatusفراوان ترین گونه‌ها روی غلات هستند. گونه اول اهمیت اقتصادی بیشتری دارند.
آفات برنج:
آفت برنج و انواع آن موضوع مورد بحث ما در این مقاله میباشد یکی از اصلی‌ترین و مهمترین غلات شناخته شده و همچنین مواد غذایی بیش از نیمی از مردم موجود در سراسر دنیا را تشکیل میدهد برنج بعد از گندم بیشترین مساحت زیر کشت را از آن خود کرده است و با توجه به جایگاه مهمی که این محصول در تامین غذای مردم دارد توجه به آفات برنج و شناسایی آنها برای کاهش ضایعات تولید و افزایش بهره وری موضوع بسیار مهمی است که باید به آن توجه ویژه داشته باشیم.
کرم ساقه خوار: (Chilo suppressalis)
کرم ساقه خوار به عنوان یکی از اصلی‌ترین آفات برنج شناخته شده و به پروانه‌ای از جنس ماده گفته می‌شود که رنگ آن زرد روشن و قهوه‌ای روشن میباشد و در صورتی که کرم ساقه خوار به عنوان یکی از آفات برنج از نوع نر باشد رنگش به خاکستری تیره مایل میباشد. این حشره در صورتی که ماده باشد اندام درشت تر از جنس نر دارد.
بالهای جلویی این حشره به عنوان یکی از آفات برنج دارای چند لکه نقره‌ای و یک ردیف لکه سیاه میباشد. کرم ساقه خوار ماده در صورتی که بال هایش را باز کند چیزی در حدود ۲۵ تا ۳۵ میلیمتر اندازه خواهد داشت و همچنین کرم ساقه خوار نر در صورتی که بال هایش را باز کند در بین ۲۰ تا ۳۰ میلیمتر اندازه خواهد داشت.
تولید مثل: کرم ساقه خوار به عنوان یکی از آفت برنج به این صورت است که تخمهای این حشره در چند ردیف به رنگ زرد روشن بر روی برگهای گیاهان و در امتداد رگبرگ‌ها و یا روی غلاف‌ها جایگزین می‌شوند، سپس تخم بعد از گذشت مدتی سیاه رنگ شده و در این موقع لارو پوست تخم را سوراخ نموده و از آن خارج می‌شود. نوزاد کرم ساقه خوار که از تخم بیرون آمده سر بزرگی داشته و معمولاً رنگ آن قهوه‌ای روشن میباشد. بیشترین میزان خسارتی که این آفت برنج ایجاد می‌کند در مرحله لاروی میباشد که از ساقه‌های برنج تغذیه می‌نماید.
کرم ساقه خوار در هنگام لارو در دو مرحله به بوته‌های برنج به عنوان آفت برنج حمله می‌کند. در مرحله اول این آفت به ساقه‌های جوان برنج حمله کرده و به تدریج برنج رنگ زرد به خود گرفته و کم کم خشک می‌گردد که در نتیجه این کار ممکن است گیاه برنج جوانی خود را از دست بدهد. البته این موضوع به جنس برنج نیز بستگی داشته و در برخی از انواع برنج این آسیب‌ها ترمیم می‌شود. خسارت دوم این آفت برنج در زمانی است که شبکه‌های نسل دوم به وجود می‌آیند که معمولاً از اوایل تیر ماه در تابستان فعالیت خود را آغاز می‌نماید.
کنترل شیمیایی:
پیشنهاد می‌گردد در زمانی که نسل اول و دوم کرم ساقه خوار در هر هکتار ۶ تا ۸ لارو باشد سمپاشی را آغاز نماییم. یکی از بهترین سم برای مبارزه با این آفت برنج دیازینون گرانوله میباشد.
کرم ساقه خوار (Chilo suppressalis)
سرخرطومی ریشه : (Hydronomus sinuaticollis Faust)
سرخرطومی ریشه یکی از انواع آفت برنج میباشد که سوسکی است که بدن کشیده و بیضی شکل داشته و رنگ آن سیاه بوده و بدن آن از فلزهایی به رنگ خاکستری روشن پوشیده شده است. از دیگر جزئیات این آفات برنج باید بگوییم که شاخه‌ها و پنجه‌های این حشره رنگ قرمز متمایل به زرد داشته و این عرصه‌های کوتاه و کمی برآمده دارد خرطوم در این آفات برنج در جنس نر کوتاه‌تر بوده و در جنس ماده خرطوم بزرگتری وجود دارد ساختمان بدن این شاخه‌ها حالت باریک و انتهای آن خرطوم است. این آفت برنج رنگ سفید داشته که سر آن قهوه‌ای روشن است و همچنین پا ندارد.
اگر بخواهیم در مورد خسارت ایجاد شده توسط این آفت برنج سخن بگوییم می‌توانیم بگوییم به طوری که این زمستان را به شکل لارو زندگی کرده و در عمق ۱۵ الی ۳۰ سانتی متری در خاک مزرعه زندگی می‌کند.
بعد از آن که در فصل بهار شیفره شد در اوایل آخر ماه از فصل بهار این خرداد ماه حشره از خاک خارج شده و تا اواخر تیرماه تخمک گذاری را انجام میدهد. جنس ماده از این آفت برنج این امکان را دارد تا در ریشه گیاه برنج تخم‌گذاری نماید بعد از اتمام فرایند تخم گذاری اولین نصب از این آفت برنج در اواسط ماه مرداد ظاهر می‌گردد. در مورد این آفت باید بگویم که خسارتی که نسل اول این حشره در برنج ایجاد می‌نماید بسیار بیشتر از نسل دوم میباشد. همچنین برای مقابله و کنترل شیمیایی این آفت برنج پیشنهاد می‌گردد تا با استفاده از حشره کشهای فسفره به سمپاشی برنج پرداخته و به صورت کامل این آفت برنج را از بین ببریم.
سرخرطومی ریشه : (Hydronomus sinuaticollis Faust)
زنجرک سبز: (Cicadella viridis L)
یکی از انواع مهمترین آفت برنج زنجرک سبز میباشد که جنس نر این حشره چیزی در حدود ۵ الی ۷ میلیمتر طول داشته و همچنین جنس ماده این آفت چیزی در حدود ۷ الی ۹ میلی متر طول دارد. ساختمان بدن این آفت به این صورت است که بدن باریک و کشیده داشته و معمولاً رنگ سبز دارد. این آفت برنج زمستان را به صورت تخم در زیر پوست درختان و اطراف مزارع برنج در جایی که رطوبت زیادی وجود دارد سپری می‌کند تخم‌گذاری این آفت به صورت گروهی و دسته‌جمعی انجام شده و در سطح داخلی غلاف برگ برنج انجام می‌گردد.
این آفت برنج خسارت خود را برنج به این صورت عملی می‌سازد که خرطوم خود را به بافت گیاه فرو می‌برد و از شیره گیاه تغذیه می‌کند و همچنین در این حال که از شیره گیاهی تغذیه می‌کند مواد سمی را ترشح کرده و آن را به گیاه تزریق می‌نماید که در نتیجه اختلالات فیزیولوژی در گیاه ایجاد می‌گردد. بهترین روش جهت کنترل شیمیایی و مقابله با این آفت برنج استفاده از حشره کشهای فسفره در مزارع برنج میباشد.