گوجه فرنگی گیاهی است از تیرهی Solanaceae با نام علمی Lycopersicom esculentum که منشا آن آمریکای جنوبی (مکزیک، اکوادور، پرو و شیلی) است.
خاکهای رسی و لومی بهترین محصول را تولید میکنند. گوجه فرنگی به رشد در خاک حاصلخیز و دانهدرشت متمایل است. خاک های رسی و لومی بهترین محصول را تولید میکنند. ولی خاکهای سبکتر که سریعا خشک و گرم میشوند.
خصوصیات گیاه شناسی گوجه فرنگی
گل
در گوجه فرنگی برای تشکیل میوه نیاز به گرده افشانی دارند و گل ها به صورت دوتایی بین ساقه ها ظاهر میشوند. گل های گوجه فرنگی دارای اندام نر و ماده می باشد و کامل هستند وبه رنگ زرد و متناوب روی خوشه گل ها قرار دارند. ۲۰ عدد خوشه در هر بوته در مراحل رشد تولید می شود.
میوه
میوه گوجه فرنگی از لحاظ گیاه شناسی، سته گوشتی و آبدار است و شامل دانه هایی که توسط یک توده ژلاتین احاطه شده اند می باشند. به هنگام رسیدن، میوه به رنگ قرمز، زرد و نارنجی مشاهده می شود. گوجه فرنگی محصول فصل گرم و به یخبندان حساس است. حساسیت میوه آن به سرما بیشتر از قسمت های دیگر گیاه است.
ریشه
ریشه گوجه فرنگی دارای سیستم وسیعی می باشد و در عمق ۶۰ تا ۱۰۰ سانتی متر خاک نفوذ می کند. ریشه اصلی در صورتی که به وسیله سطح آب زیرزمینی و طبقات سخت زیر مسدود نشود می تواند تا عمق قابل توجهی رشد کند.
ساقه
ساقه گوجه فرنگی علفی، گرد، صاف و شکننده می باشد. با افزایش سن گیاه، چهار گوش، سخت و تقریبا خشبی می شود. ساقه ها پوشیده از کرک ریز هستند.
برگ
برگ های مرکب و به طور متناوب روی ساقه گوجه فرنگی قرار می گیرند. رنگ برگ سبز روشن و تعداد برگ ها و برگچه ها و اندازه آنها بر حسب واریته و دما و شرایط نوری متغیر می باشد که پشت آن کرک های ریزی وجود دارد.
چرخه زندگی گوجهفرنگی را به ۵ مرحله تقسیم میکنند که عبارتند از:
- جوانهزنی و رشد اولیه تا خروج ریشهچه
- رشد داننهال تا اتنقال نشا به محیط جدید
- رشد رویشی تا بازشدن اولین گلها
- میوهدهی زودرس از بازشدن اولین گلها تا چیدن اولین میوه
برخی از ارقام گوجه فرنگی گلخانه ای عبارتند از:
Cherry : دارای میوه های ریز است.
vendor: دارای میوه هایی مقاوم به بیماری های ویروسی و لکه برگی ولی به پوسیدگی ریشه و کپک خاکستری حساسیت دارد.مقاوم به بیماری های ویروسی و لکه برگی ولی به پوسیدگی ریشه و کپک خاکستری حساسیت دارد.میوه های متوسط با پوست ضخیم و کیفیت بالا،
Barbara: دارای عملکرد بالا و طعم عالی و همچنین به بیماری های لکه باکتریائی، فوزاریوم و ورتیسلیوم مقاوم است. امروزه تمایل زیادی به کشت ارقام چری یا گیلاسی است. زیرا دارای باردهی خوب و رنگ های متنوع و شکل های مختلف و بازار پسندی خوب می باشد. قوه نامیه بذر گوجه فرنگی ۴ تا ۵ سال به شرط داشتن محیط خشک و خنک می باشد.
شرایط دمایی گوجه فرنگی گلخانه ای
گوجهفرنگی محصول فصل گرم و حساس به یخبندان است. منطقه مورد کشت باید دارای کمینه ۴ ماه هوای گرم باشد.
دمای مطلوب روزانه ۲۵-۳۰ درجه سانتیگراد (جهت رشد رویشی و زایشی)، دمای مطلوب شبانه ۲۰-۱۶ درجه سانتیگراد (جهت رشد رویشی و زایشی). دمای مطلوب میوهدهی گوجه فرنگی گلخانه ای ۲۴-۱۸ درجه سانتیگراد است.
آب موردنیاز
نیاز آبی کشت گوجه فرنگی در گلخانه حدود ۱ لیتر در روز برای هر گیاه بالغ یا ۶۵ لیتر در هر بوته در طول دوره رشد و یا ۴۴۰-۳۰۰ لیتر در مترمربع سطح زیر کشت است.
نور موردنیاز
شدت نور موردنیاز گیاه در گلخانه ۵۰۰-۴۰۰ میکرومول بر مترمربع بر ثانیه است. در ۱۳ مگاژول بر مترمربع در روز به نقطه اشباع نوری میرسد.
میزان PH مناسب
PH مطلوب بین ۶ تا ۶/۵ است. در PH کمتر از ۵/۵ کمبود منیزیم و بیش بود آلومینیوم و منگنز مشاهده میشود.
معمولا PH پایین باعث کاهش مقدار کلسیم میشود و در صورت بروز تنش، پوسیدگی گلگاه اتفاق میافتد. در PH بالای ۷ مقدار روی، منگنز و آهن شروع به کاهش میکنند.
انواع گوجهفرنگی:
رقمهای گوجهفرنگی با رشد معین به جوانه گل ختم میشوند و مخصوص هوای آزاد هستند. رقمهای با رشد متوسط نیز مخصوص هوای آزاد هستند، اما رقمهای با رشد نامعین رشد طولی خود را بهصورت نامحدود ادامه میدهند و مخصوص کشت گلخانهای هستند.
رقمهای مورداستفاده در گلخانه باید دارای ویژگیهای زیر باشند:
- تولید محصول خوب در شدت نور کم
- رشد رویشی و گلدهی در دماهای پایین
- مقاومت و میوهدهی خوب در شرایط نور کم و دماهای پایین
- میوهدهی با کیفیت بالا در شرایط نامطلوب
- مقاومت به بیماریها از جمله ویرویس موزاییک توتون
میوه رقمهای گوجه فرنگی گلخانه ای به رنگ زرد، قرمز و صورتی دیده میشوند. همچنین از نظر شکل به شکلهای گیلاسی، گلابی و میوه درشت تقسیم بندی میشود.
جوانهزنی بذر
دمای مطلوب جوانهزنی بذر برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه ۲۴-۱۸ درجه سانتیگراد میباشد و کمینه دمای جوانهزنی ۱۱-۸ درجه سانتیگراد میباشد.
چون گوجه فرنگی در تاریکی جوانه میزند؛ولی فیتوکروم در جوانهزنی آن دخالت دارد. تنظیمکنندههای رشد مانند اکسینها و جیبرلیک اسید باعث تشدید جوانهزنی و تولید محصول سالمتر میشوند.
دمای مطلوب جوانهزنی بذر برای پرورش گوجه فرنگی در گلخانه ۲۴-۱۸ درجه سانتیگراد میباشد و کمینه دمای جوانهزنی ۱۱-۸ درجه سانتیگراد میباشد.
اگرچه گوجهفرنگی در تاریکی جوانه میزند، اما فیتوکروم در جوانهزنی آن دخالت دارد. وجود Pfr در بذر برای جوانهزنی ضروری است و مقدار آن در طی آبگیری بذر افزایش مییابد. البته اثر بازدارندگی نور در جوانهزنی بستگی به سایر عامل از جمله دما و رقم دارد.
تنظیمکنندههای رشد مانند اکسینها و جیبرلیک اسید باعث تشدید جوانهزنی و تولید داننهالهای سالمتر میشوند. پرایمینگ بذر با نمکهای معدنی و مواد آلی باعث بهبود و یکنواختی جوانهزنی بهویژه در دمای کم میشود.
تیمار بذر با آب گرم ۵۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۵ دقیقه باعث کنترل شانکر باکتریایی، لکه باکتریایی و اسپک باکتریایی و تیمار بذر با آب ۵۵ درجه سانتیگراد به مدت ۳۰ دقیقه باعث کنترل آنتراکتوز میشود. بهبود و یکنواختی جوانهزنی بهویژه در دمای کم میشود.
تیمار بذر با آب گرم ۵۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۵ دقیقه باعث کنترل شانکر باکتریایی، لکه باکتریایی و تیمار بذر با آب ۵۵ درجه سانتیگراد به مدت ۳۰ دقیقه باعث کنترل آنتراکتوز میشود.
تراکم کاشت گوجه فرنگی در گلخانه
معمولا مقدار تراکم بوته ، ۳-۲ گیاه در مترمربع میباشد.
کوددهی قبل از کشت نشا
برخی فسفر خالص را ۲۵ گرم در مترمربع و پتاسیم خالص را ۵۵ گرم در مترمربع ذکر کردهاند. میزان نیتروژن خالص را ۳۰ گرم در مترمربع است.
تغذیه گیاه
نیاز گوجه فرنگی گلخانه ای به مواد غذایی بسیار زیاد است و در خاک متوسط تا غنی از نظر فسفر، پتاسیم، کلسیم و منیزیم بیشترین رشد را دارد. نیاز آن به پتاسیم، کلسیم و آهن زیاد و به نیتروژن، منیزیم، فسفر، گوگرد، بر، منگنز و روی متوسط است.
در زمانیکه اختلاف دمای روز و شب بسیار زیاد است احتمال مبتلا شدن بیشتر است. برای جلوگیری در هنگامیکه دمای هوا کم است نباید بر روی برگ آب پاشیده شود.
در خاک ضعیف از نظر کلسیم و تحت تنش آبی ناهنجاری فیزیولوژیکی پوسیدگی گلگاه دیده میشود. در ابتدای رشد باید مقدار فسفر متوسط تا زیاد باشد. اگر مقدار فسفر بسیار زیاد و PH بالا باشد، ممکن است کمبود روی اتفاق افتد.
ویژگیهای خاک مناسب گوجه فرنگی گلخانه ای
گوجه فرنگی گلخانه ای زهکشی مناسب خاک نیاز دارد و بهویژه بعد از جوانهزنی و در زمان رسیدن میوه حساس به غرقاب است و رطوبت اضافی باعث مرگ گیاهچه میشود که در اثر قارچهای فیتوفترا، پیتیوم و ریزوکتونیا ایجاد میشود. چون گوجهفرنگی دارای ساختمان ریشهای با انتهای ریشه فیبری منشعب میباشد، هوادهی و شل بودن بافت خاک برای رشد گیاه با عملکرد بالا موردنیاز است.
پرورش گوجه فرنگی با سیستم کشت هیدروپونیک
محلولهای غذایی مختلفی برای پرورش گوجه فرنگی به صورت کشت هیدروپونیک پیشنهاد شده است. در جدول زیر غلظت عناصر پرمصرف و کممصرف موردنیاز در محلول غذایی گوجهفرنگی آورده شده است.
جدول ۱) بیشینه غلظت عناصر و یونهای موجود در آب گوجه فرنگی گلخانه ای
عنصر/ یون |
بیشینه غلظت عناصر ( میلی گرم در لیتر ) |
کلر |
۵۰-۱۰۰ |
سدیم |
۳۰-۵۰ |
کربنات |
۴ |
بر |
۰/۷ |
آهن |
۱ |
منگنز |
۱ |
روی |
۱ |
برداشت محصول
میزان برداشت گوجه فرنگی در شرایط مطلوب ۶۳ کیلوگرم در مترمربع یا ۲۱ کیلوگرم در هر بوته میباشد
در ادامه با مهم ترین آفات گوجه فرنگی آشنا می شویم.
شته گوجه فرنگی (Aphid)
شتهها بر روی ساقهها و قسمتهای دیگر بوته گوجهفرنگی دیده میشوند. در صورتی که تعداد شتهها زیاد باشند میتوانند آسیب جدی به گیاه برسانندومبارزه ضروری است.
کنترل شته:
قسمت هایی از گیاه که شتهها زیاد هستند باید از بوته جدا کرد. و باید آن را به یک نقطه دور از زمین کاشت منتقل کرد. برای از بین بردن شتهها میتوان از حشرات مفید مانند کفشدوزکها یا بالتوری که لارو حشرات را میخورند میتوان استفاده کرد. از صابونهای حشرهکش که از چربیهای طبیعی و روغنهای گیاهی ساخته شدهاند برای کنترل شته استفاده میشود.
کرم هلیوتیس گوجهفرنگی
نام علمی این حشره Helicoverpa Armigera بوده و در اصل یک شبپره است که لاروهای آن به گیاه حملهور میشود. جزو آفات مهم گوجهفرنگی بهخصوص در کشتهای مزرعهای این کرم به شمار میرود. لاروهای این آفت میتوانند از گل، جوانه میوه و میوه تغذیه و با ایجاد دالان در میوه از کیفیت و بازارپسندی آن کم کنند. لاروها میوههای نارس را برای تغذیه ترجیح میدهند.
در صورت عدم وجود میوه، این کرمها ممکن است به برگ نیز حمله و از آن تغذیه کنند. لاروها دارای رنگ قهوهای روشن تا تیره هستند و ممکن است دارای خطوط طولی روی سطح بدن باشند. در اواخر دوره بلوغ این لاروها به رنگ سبزروشن تغییر رنگ پیدا میکنند. البته رنگ این لاروها بستگی به دمای محیط و شرایط منطقهای دارد.
لاروها پس از تغذیه و کاملکردن مراحل لاروی به سمت خاک حرکت کرده و در عمق سه سانتیمتری خاک تبدیل به شفیره میشوند. ۷ تا ۱۲ روز بعد از تشکیل شفیره حشرات بالغ از خاک خارج شده و به پرواز درمیآیند. شبپرههای بالغ به رنگ کاراملی هستند و در ناحیه جلویی بال این رنگ روشنتر است.
این حشرات بالغ تخمهای خود را بهصورت انفرادی روی برگ، گل، میوه و ساقه گذاشته و تخمها پس از سه روز تفریخ میشوند. لاروها وارد میوهها شده و این چرخه ادامه پیدا میکند. این آفت ممکن است به سایر صیفیجات نظیر فلفل دلمهای و بادمجان نیز حمله کند.
روش های کنترل و مبارزه با آفت
کاربرد حشره کش پس از نفوذ به میوه چندان مؤثر نخواهد بود. چون لاروها سریعا میوهها را سوراخ کرده و واردمیوه میشوند.باید روشهای پایش برای لاروهای تازه تفریخ شده یا تخم ها اعمال گردد. به طور مثال:
- استفاده از تلههای فرمونی (۵-۳ تله در هر ایستگاه)
- انجام شخم عمیق و یخ آب زمستانه جهت از بین بردن فرم زمستان گذرانی این آفت در داخل خاک
- استفاده از کودهای کلسیمی با قابلیت تحرک در گیاه (کمبود کلسیم با افزایش حمله این آفت رابطه مستقیم دارد)
- کنترل بیولوژیک با استفاده از زنبور براکون و تریکوگراما
- کاربرد Bacillus thuringiensis subsp. Kurstaki جهت کنترل لاروهای سنین پایین و در تلفیق با سایر عوامل بیولوژیک
- استفاده از سموم توصیه شده که در جدول زیر اراِئه شده
نام سموم |
مقدار مصرف |
تری کلروفن( دیپترکس) |
یک کیلوگرم در هکتار |
ایندوکساکارپ ( اوانت ) |
۲۵۰ میلی لیتر در هکتار |
کروموفنوزاید (ماتریک) |
۱/۵ لیتر در هکتار |
اسپینوساد (تریسر) |
۱۵۰میلی لیتر در هکتار |
فلوبن دیامید (تاکومی) |
۰/۲ گرم در لیتر |
کرم برگ خوار گوجهفرنگی:
از آفات شایع و بسیار خطرناک محصول گوجه فرنگی است. همانطور که از اسم این آفت پیداست، لاروهای این حشره با تغذیه از برگ گیاه سبب کاهش سطح برگ و ضعیف شدن گیاه میشوند. این آفات همچنین میتوانند از ناحیه طوقه تغذیه کرده و سبب افتادن بوته بهخصوص در گیاهان جوانتر شوند.
نام علمی این آفت Spodoptera litura است و ممکن است به میوهها نیز حمله نماید. معمولاً میوههایی که نزدیک به سطح خاک هستند توسط این آفت صدمه میبینند. خسارت این آفت روی میوه متفاوت از آفت میوهخوار است و محل تغذیه معمولاً کمعمق و با حاشیههای نامنظمتر و بزرگتر است. گزارش شده است که این لاروها میتوانند در حالت طغیانی به برگها نیز حملهور شده و از آنها تغذیه کنند.
رنگ لاروهای این آفت بین خاکستری تا قهوهای در تغییر است. تخمهای این آفت برخلاف آفت میوهخوار بهصورت دستهای در ناحیه پشتی برگها گذاشته میشود. دستههای چند صدتایی تخم بین ۳ تا ۶ روز تفریخ شده و لاروها برای مدتی به صورت جمعی در پشت برگ دیده میشوند. تشکیل شفیره در داخل خاک است و شب پرههای بالغ بعد از گذشت ۷ تا ۱۰ روز از شفیره خارج و شروع به تخمگذاری میکنند. دامنه میزبانی این حشرات بالا است و میتوانند در صورت عدم حضور گوجهفرنگی در منطقه از گیاهان دیگر نیز تغذیه کنند.
کنترل و مبارزه با کرم برگخوار گوجهفرنگی
ویروسهای NPV که اخیراً بهصورت تجاری تولید میشوند راهحل بسیار مؤثر برای از بین بردن صددرصدی لاروهای این حشره است. اثربخشی این ویروس به حدی بالاست که استفاده از سموم شیمیایی در مقابل آن توجیهی ندارد. درصورت نیاز به استفاده از سموم شیمیایی، حشرهکشهای ایندوکساکارب و تیودیکارب بهترین عملکرد را روی این آفت ثبت کردهاند.
شبپره مینوز گوجهفرنگی
این آفت گرچه به انواع کشتهای گوجهفرنگی حمله میکند اما در خصوص گوجهفرنگیهای گلخانهای خسارت بالاتری به ثبت رسانده است. این حشره در حالت لاروی زندگی خود با تغذیه از پارانشیم برگ گیاه، ایجاد دالانهایی میکند که این دالانها اغلب بههمپیوسته و به شکل یک منطقه فاقد پارانشیم و دارای کوتیکول در برگ دیده میشود.
این آفت با نام علمی Tuta absoluta، یکی از آفات گوجهفرنگی در ایران است و میتواند تا ۶۰ درصد باعث کاهش محصول بهخصوص در گلخانهها شود. تخمهای این حشره به تعداد بالای ۴۰۰ عدد در روی گیاه گذاشته شده و لاروها بلافاصله پس از تفریخ وارد پارانشیم برگ، میوه و یا ساقهها میشوند و از آنها تغذیه میکنند. شفیرهها در بقای گیاهی، برگهای لوله شده و یا در داخل خاک ایجاد شده و حشرات بالغ بین ۵ تا ۱۰ روز پس از ایجاد شفیره شروع به پرواز میکنند.
کنترل شبپره مینوز گوجهفرنگی
این آفت بیشتر مراحل زندگی اش را داخل بافت گیاه و خاک سپری میکند، سم کاربرد چندانی نداشته و تلههای فرمونی و نوری بهخصوص در هنگام تاریکی بسیار مؤثراند. استفاده از توریهای ضدحشره در گلخانهها نیز راه کار پیشگیری از این آفت در گلخانههای عاری از آلودگی است. سموم شیمیایی مانند کلروپیروفوس( دورسبان)، آزادیراکتین و تیوسیکلام استفاده میشود.
کرمهای طوقهبُر
انواع مختلفی از کرمهای طوقهبر بر روی گوجهفرنگی گزارش شده است. این لاروها که حشرات بالغ آنها سوسک یا شبپره است میتوانند گیاهان را از ناحیه طوقه دچار خوردگی کنند. این تغذیه از ناحیه طوقه باعث میشود تا اختلال بزرگی در جریان شیره گیاهی رخ دهد. در موارد شدیدتر و یا هنگامیکه گیاهان هنوز جوان هستند، این کرمها سبب انداختن بوته به زمین و مرگ آنها خواهند شد.
کنترل کرمهای طوقهبُر
بهترین راهکار کنترل این آفات جمعآوری آنها و یا سمپاشی علیه آنها در شبهنگام است. ازآنجاییکه زمان فعالیت کرمهای طوقهبر اکثراً در هنگام تاریکی است سمپاشی سطح خاک با سموم دیازینون بسیار مؤثر است.
درکشتهایی که سطح زمین با نایلون پوشیده شده، خسارت این آفت به دلیل افزایش دمای خاک و نامساعد بودن شرایط برای آنها کمتر گزارش میشود. استفاده از دیازینون گرانوله و کلروپیروفوس توصیه میشود.
مگس مینوز گوجهفرنگی
این آفت با ایجاد دالان داخل بافت برگ سبب کاهش سطح فتوسنتزکننده و در نتیجه تضعیف گیاه گوجهفرنگی در گلخانه میشود.
مگس مینوز بهراحتی به بافت میوه نیز حملهور شده و با ایجاد دالانهای کوچک و کمعمق از بازار پسندی محصول به شدت میکاهند. این آفت با نام علمی Liriomyza sativae برخلاف شبپره مینوز تولید حفرههای یکپارچه و تاول شکل نمیکند و تنها در پارانشیم برگ ایجاد خطوط دالان مانند توخالی مینماید. از نظر راهکارهای کنترلی، این آفت مشابه با آفت شبپره مینوز میباشد.
نام سموم |
مقدار مصرف |
کلرپیروفوس (دورسبان ) |
۲ میلی لیتر در لیتر |
آزادیراکتین ( نیمارین ) |
۲ میلی لیتر در لیتر |
آزادیراکتین ( نیمازال ) |
۲ میلی لیتر در لیتر |
تیوسیکلام ( اویسکت ) |
۰/۷۵ کیلوگرم در هکتار |
سیرومازین ( تریگارد ) |
۰/۴ گرم در لیتر |
مگس سفید Bemisia tabaci
این حشره جز آفات پلی فاژ است و دامنه میزبانی آن بسیار بالاست. از آنجاییکه ناقل یکی از ویروسهای بسیار مهم گیاه به نام TYLCV است، شناخت و مبارزه با آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
تغذیه خود آفت از شیره گیاهی سبب زردی جزئی و لکهای برگها و ایجاد شیره روی برگها میشود. هر دو این عوامل میتواند میزان فتوسنتز گیاه را کاهش دهد.
این آفت با نام علمی Bemisia tabaci چندین نسل در سال تولید کرده و سرعت رشد جمعیت بالایی دارد. تمام مراحل زندگی این آفت در پشت برگها اتفاق میافتد.
مبارزه شیمیایی مگس سفید
این آفت به سرعت نسبت به سموم مقاومت پیدا کرده و در صورت استفاده از سموم شیمیایی باید از آنها بهصورت دورهای استفاده کرد. کنفیدور، اتیون ازسموم کنترلکننده این آفت به شمار میروند.
تریپس گوجهفرنگی
این آفت با نام علمی Ceratothrips reticulatus از آفات مکندهای که با تغذیه از شیره گیاهی و پارانشیم برگها سبب ایجاد ظاهر زنگزده شبیه به علائم کمبود پتاسیم) بر روی برگها میشوند.
تخمهای این حشره به تعداد زیاد روی سطح بالایی برگها گذاشته میشود. لاروهای تازه تفریخ شده بدن نیمه شفاف با چشمهای قرمزرنگ داشته که پس از بلوغ تبدیل به حشرات کشیده و سوزنی شکل طلایی تا قهوهای رنگ میشوند. مادهها معمولاً بزرگتر از نرها هستند. این آفت معمولاً در اواخر فصل رشدی گیاه دیده شده و خسارت عمده آن مخصوص انتهای فصل زراعی است.
مبارزه با تریپس گوجهفرنگی
این حشرات نیز مانند اکثر حشرات مکنده دارای نرخ رشد و مقاومت به سموم بالایی هستند؛ بنابراین در صورت امکان روشهای کنترل بیولوژیک مانند استفاده از انواع باکتریها، قارچها و حشرات شکارگر از راهکارهای کنترلی است.
جمع بندی
متأسفانه استفاده از سموم با دوز مصرف خارج از میزان توصیه شده و یا استفاده از این سموم برای آفات غیر هدف نهتنها تأثیری در کنترل آفات نخواهد داشت که باعث ایجاد مقاومت در حشرات و یا مرگ حشرات مفید خواهد شد.
با شناخت این آفات امکان کنترل سادهتر خواهد بود. ازآنجاییکه آفات مختلف میتوانند حتی تا ۷۰ درصد از محصول نهایی گوجهفرنگی را نابود کنند، مبارزه بهموقع با آنها و یا بهکاربردن روشهای تلفیقی کنترل آفت کمک خواهد کرد که درکنار برداشت محصول با کیفیت ،برداشت بهتری داشته باشیم