این آفت در اغلب کشورهای اروپایی و آسیایی یافت میشود و بسیاری از درختان میوهی سردسیری (هستهدار و دانهدار) را مورد حمله قرار میدهد. شپشک نخودی روی شاخهها و برگهای درختان زندگی میکند و پورهها و حشرات کامل با تغذیه از شیرهی گیاهی باعث ضعف شدید و خسارت به درختان میوه میشود.
شپشک نخودی مانند شتهی سبز هلو علاوه بر تغذیه از گیاهان، موادی مانند عسلک روی درختان بر جای میگذارد که باعث جذب گرد وخاک در برگها و سرشاخهها و اختلال در عمل تنفس و فتوسنتز شده و همچنین محل مناسبی جهت رشد قارچها و کپکها میباشد.
چرخهی زندگی شپشک نخودی
این آفت زمستان را بهصورت پورهی سن ۲ (نر و ماده) روی شاخهی درختان میگذراند که این پورهها پس از تغذیه در بهار به حشرهی کامل نر و ماده تبدیل میشوند. در اواخر فروردینماه همزمان با گلدهی درختان حشرات کامل ماده شروع به تخمگذاری میکنند و تا اواخر اردیبهشت تخمریزی ادامه دارد (زیر هر سپر ۲۰۰ تا ۱۶۰۰ تخم گذاشته میشود) تخمها در اواسط خردادماه باز میشوند (درصورتیکه سمپاشی ضرورت داشته باشد در این موقع باید اقدام شود).
پورههای سن یک از زیر جلد ماده خارجشده و در سطح برگها و میوهها و سرشاخهها پراکنده میشوند و اغلب توسط باد به اطراف پراکنده میشوند. شپشک نخودی فقط یک نسل در سال دارد.
خصوصیات مورفولوژیکی شپشک نخودی
حشرات بالغ این آفت به رنگ قرمز، قهوهای روشن تا تیره هستند که پوشیده از لکههای زیتونی است و سپر نسبتاً گرد و نخودی شکل دارند (تقریباً به شکل نیمدایره به قطر ۴ تا ۵ میلیمتر که در قسمت شکم مسطح میشوند و به گیاه میچسبند). حشرات ماده هنگام تخمریزی به رنگ قهوهای تیره و براق میباشند. تخمها بیضیشکل و نارنجیرنگ و به قطر نیم میلیمتر میباشند. پوره سن اول کشیده و به رنگ نارنجی و پوره سن دوم به رنگ قهوهای است.
روشهای کنترل و مبارزه با شپشک نخودی
کنترل زراعی و فیزیکی
هرس و سوزاندن شاخههای آلوده در فصل بهار و همچنین برس کشیدن شاخههای آلوده (شاخههای آلودهشده با پورههای تازه استقراریافته در تابستان و پورههای سن ۲ در زمستان)
کنترل بیولوژیکی
این آفت دشمنان طبیعی مانند زنبورهای پارازیتوئید دارد که بهخوبی قادر به کنترل آن میباشند ازجمله زنبورهای پارازیت مانند Coccophagus sp که از شپشک نخودی تغذیه میکند و یا زنبور Archenomus bicolor و یا Hymenoptera از خانوادهی Encyrtidae همچنین عدهی زیادی از کفشدوزکها بهخصوص کفشدوزکهای دو نقطهای و چهار نقطهای از دشمنان طبیعی شپشک نخودی میباشند.
کنترل شیمیایی
سمپاشی زمستانه با سموم روغنی ولک پس از سپری شدن سرمای زمستان و قبل از بیداری درختان انجام شود. سموم فسفره مانند آزینفوس متیل (۲.۵ در هزار) تأثیر خوبی روی این آفت دارند. همچنین سمپاشی با دورسبان (۱ تا ۱.۵ در هزار) یا دیازینون ۶۰ درصد به نسبت ۱ در هزار توصیه میشود.
در کنترل شیمیایی زمان سمپاشی خیلی مهم است. بهترین زمان سمپاشی از زمان باز شدن تخمها تا زمان استقرار پوره سن یک (که حساس به سموم میباشد) است و حشرات مادهی کامل بهراحتی با سموم کشته نمیشوند. همچنین در مبارزهی شیمیایی سمپاشی کل باغ ضرورتی ندارد و سمپاشی در قسمتهای آلوده (سمپاشی لکهای) کافی است.