خصوصیات مورفولوژیکی شته سبز هلو
شتههای سبز هلو خیلی کوچک هستند و طولی حدود ۱.۸ تا ۲ میلیمتر دارند. پورهها ابتدا سبزرنگ و سپس زردرنگ میشوند (رنگ پورهی حشراتی که تبدیل به مادههای بالدار میشوند ممکن است مایل به صورتی باشد). حشرات مادهی بدون بال شبیه پوره هستند. رنگ شتهها علاوه بر سبز میتواند زرد مایل به سبز، قرمز یا قهوهای باشد (تحت تأثیر گیاه میزبان، تغذیه و دما).
تخمهای شتهها سیاهرنگ و بیضیشکل و بهاندازهی ۰.۳ تا ۰.۶ میلیمتر هستند که حشرات ماده معمولاً در شکاف پوست درختان تخمریزی میکنند.
میزبانان شته سبز هلو
طیف وسیعی از گیاهان عنوان میزبان شتهی سبز هلو هستند (تقریباً ۴۰۰ گونه از گیاهان در بیش از ۵۰ خانواده میزبان شته سبز هلو هستند)، ازجمله درختان میوه مخصوصاً هسته دارها، سیب و گلابی، بسیاری از گیاهان خانوادهی کروسیفره، سولاناسه، براسیکاسه، کدوییان، خردل، ذرت، آفتابگردان، شبدر، علفهای هرزی مانند تاجخروس و سلمه تره.
خسارت شته سبز هلو
خسارت اصلی شته مربوط به پورهها و شتههای مادهی بیبال میباشد که با تغذیه از شیره گیاهی برگهای جوان و سرشاخههای تازه تشکیلشده باعث ریزش برگها، شکوفهها و میوه چهها میشوند. برگهای آلوده به شتهها زرد و دچار پیچخوردگی میشوند و این برگها دیگر قادر به فتوسنتز نمیباشند. شتهها همچنین در تراکمهای بالا موجب تنش آب، پژمردگی و کاهش سرعت رشد گیاه میشوند. طولانی شدن مدت آلودگی با شتهها باعث کاهش قابلتوجهی در عملکرد کمی و کیفی محصولات میشود.
علاوه بر خسارت مستقیم، شتهها بهطور غیرمستقیم نیز به گیاهان خسارت میزنند، شتهها با ترشح عسلک موجب تجمع مورچهها و گرد وغبار و ترغیب رشد قارچها و کپکها روی برگ گیاهان میشوند که روی رشد و کیفیت محصول تأثیر میگذارد. همچنین شتهها یکی از ناقلین عمده برای انتقال ویروسهای گیاهی هستند.
طبق تحقیقات انجامشده شتهها قادر به انتقال ۷۸ ویروس گیاهی مختلف (ازجمله ویروسهای پیچیدگی برگ سیبزمینی، ویروس Y سیبزمینی، ویروس موزاییک خیار، ویروس اچ توتون و… ) هستند.
روشهای کنترل و مبارزه با شته سبز هلو
عوامل طبیعی
بارندگیهای شدید باعث نابودی شتههای بالدار و همچنین شسته شدن پورهها و افراد بیبال از روی گیاهان میزبان شده. سرمای زودرس نیز تولیدمثل حشرات ماده را کاهش میدهد.
کنترل زراعی
کشاورزان معمولاً با انجام اقدامات زراعی مؤثر با شتهی سبز هلو مبارزه میکنند. ازجمله این عملیات زراعی عبارتاند از: تنظیم زمان کاشت و برداشت، تنظیم طرح کشت، شخم عمیق و خیش زمستانه، استفادهی مناسب از کودهای زراعی، آبیاری بهموقع و زهکشی مناسب میتواند برای به حداقل رساندن خسارت شتهی سبز هلو مورداستفاده قرار گیرد.
کنترل مکانیکی و فیزیکی
استفاده از کارتهای زرد یا سبزرنگ که آغشته به روغن یا مواد چسبنده هستند. یک اقدام کنترلی مفید، آویزان کردن نوارهای نقرهای و خاکستری در بالای محصولات زراعی جهت ممانعت از فرود آمدن و مستقر شدن حشرات بالغ روی این محصولات میباشد. همچنین حشرات بالغ را میتوان با توجه به اولویت آنها جهت مصرف مواد شیرین یا ترش درنتیجهی استفاده از محلول ۱:۲:۲۰(آب، سرکه، شکر قهوهای) به دام انداخت.
کنترل بیولوژیکی
استفاده از مواد بیولوژیک نقش مؤثری در کنترل جمعیت شتهها دارد و همچنین موجب حفاظت از محیطزیست و کشاورزی پایدار میشود. تنظیمکنندههای رشد حشرات مانند دیفلوبنزرون، کلروبنزرون و سموم دفع آفات با پایهی گیاهی مانند نیکوتین و آزاداریختین و پالیزین تعداد شته سبز هلو و خسارت ناشی از آنها را کاهش میدهد.
فرومون های مصنوعی حشرات یا ترکیبات سیگنال القایی در زمینهی کنترل آفات و جذب دشمنان طبیعی نتایج مؤثری داشته است. فرومون β-farnesene(EβF) E- یا فرومون هشداردهنده، میتواند در تغذیهی شته و همچنین در جذب انواع دشمنان طبیعی شته دخالت داشته باشد.
دشمنان طبیعی
کفشدوزکها مخصوصاً کفشدوزک هفت نقطهای، لاروهای مگس سیرفیده، زنبورهای پارازیت و بعضی از قارچهای بیماریزا، دشمنان طبیعی شتهها هستند. مشکلات در مورداستفاده از کنترلکنندههای طبیعی عبارتاند از زادوولد سریع شتهی سبز هلو، دورهی رشد و نمو کوتاه شته، پخش و گسترش بالای شته که باعث میشود حشرات طبیعی قادر به رقابت با شتهها نباشند. در صورتی که علاقه مند به دریافت اطلاعات بیشتری در این باره هستید به مقاله حشرات مفید مراجعه کنید.
کنترل شیمیایی
حشرهکشهای سایپرمترین، آبامکتین، کلروپیرفوس، متیل آمین و ایمیداکلوپراید مواد شیمیایی مؤثر برای کنترل شتهها میباشند. اگرچه ایمیداکلوپراید یک حشرهکش خوب و مؤثر جهت کنترل آفات مکنده هست اما استفاده مکرر و متوالی از این حشرهکش منجر به ایجاد پدیدهی مقاومت در این آفت میشود.